Bazı kadınlarda anneliğe giden yolculuk heyecan verici ve zorlu olabilir. Endometrioma olarak bilinen çikolata kistleri varlığında ise gebe kalmaya giden yol daha karmaşık hale gelebilir. Bu makalede çikolata kistlerinin doğurganlık üzerindeki etkilerini inceleyerek anne olmak isteyen kadınlar için olası tedavilerinden bahsedeceğim.
Çikolata kisti rahim içini döşeyen endometrium dokusunun rahim dışı organlarda yerleşmesi durumu endometriozis (çikolata kisti) olarak adlandırılmaktadır. Bu dokular adet kanaması ile birlikte kanar ve bazı şikayetlere neden olurlar. Çikolata kisti diğer adıyla endometriozis, kısırlıkla ilişkili bir problemdir. Hastalığın gebe kalamayan kadınlarda görülme sıklığının yüksek olduğu ortaya konulmuştur.
Çikolata kisti, doğurganlık çağındaki (15-49 yaş) kadınların en sık yaşadığı problemlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Çikolata kisti yaygın olarak 25 – 35 yaş aralığındaki kadınlarda görülürken, kısırlık problemi olan kadınlarda %30-40 oranında, ağrılı adet, ağrılı ilişki ve kronik kasık ağrısı olan kadınlarda %70 oranındadır. Çikolata kistinin anne veya kız kardeş gibi birinci derece yakınlarda olması durumunda görülme riski daha da artmaktadır.
Çikolata kistinin oluşum nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte başlıca görüşler şu yönde olmaktadır;
Çikolata kistinin neden olduğu başlıca belirtiler şunlardır;
Çikolata kisti ürüme çağındaki tüm kadınlarda oluşabileceği gibi yaygın olarak 30’lu yaşlardaki kadınlarda görülmektedir. Menopozla birlikte adet kanamaları bittiğinde çikolata kistinin neden olduğu şikayetler de sonlanmaktadır.
Ağrı vb. şikayetlerle kişinin iş ve sosyal yaşamını olumsuz etkiler. Cinsel hayatımızı olumsuz etkiler. Gebe kalmayı güçleştirir.
Şiddetli adet sancısı ve kısırlık gibi durumlarda mutlaka kadın doğum uzmanına baş vurmak gerekmektedir. Kadın doğum uzmanı gerekli gördüğü takdirde ultrasonografi yapacaktır. Bu şekilde yumurtalıklara yerleşen çikolata kisti varsa görüntülenebilmektedir. Bunun yanı sıra hastadan, ileri görüntüleme yöntemleri (bilgisayarlı tomografi, MR) veya bazı kan testleri de istenebilir.
Kesin tanı konulması için karın içinin ince bir boru ucundaki kamera ile görüntülendiği laparoskopi tekniğine başvurulabilir.
Çikolata kisti tedavisinde doktor tarafından ağrı kesiciler ve doğum kontrol hapları verilir. Çikolata kisti tedavisinde ayrıca cerrahi müdahale de gerekebilmektedir. Cerrahi müdahale laparoskopi ile gerçekleştirilir.
İlaç tedavisinde amaç, estrojen hormonu düzeyini düşürmektir. Cerrahi tedavide ise yapışıklıkları açmak, endometriozis odaklarını ortadan kaldırmak ve yumurtalık kistlerini çıkarmak amaçlanır.
Çikolata kisti nedeniyle gebe kalamayan kadınlara ise; tüp bebek tedavisi önerilmektedir.
Çikolata kistleri doğal yollardan gebe kalma şansınızı azaltabilir. Olası sebepler şu şekilde açıklanabilir:
Rahim içi ortamın değişimi: Endometriozis rahim içi dokunun kalitesini etkileyebilir. Rahim içi zarın normalde gebeliğe uygun bir ortam yaratması gerekirken endometriozis lezyonları bu dokuyu değiştirebilir. İltihaplanma doku kalitesini azaltabilir ve embriyonun tutunma sürecini zorlaştırabilir.
İltihap ve İmmunolojik Etkiler: Endometriozis enflamasyon (iltihaplanma) ile ilişkilendirilir. Enflamasyon rahim içi dokuda değişikliklere neden olabilir ve bağışıklık sisteminin normal işleyişini bozabilir. Bu embriyonun tutunmasını engelleyebilir çünkü bağışıklık sistemi embriyoyu yabancı bir cisim olarak algılayabilir ve reddedebilir.
Hormonal Dengesizlikler: Endometriozis hormonal dengesizliklere yol açabilir. Rahim içi zarın uygun kalınlıkta ve yapıda olmasına yardımcı olan östrojen ve progesteron seviyeleri arasındaki dengesizlikler rahim içi dokuya embriyonun tutunmasını olumsuz etkileyebilir.
Yumurtalık Fonksiyonları Üzerine Etki: Endometriozis çikolata kistleri nedeni ile yumurtalık fonksiyonlarını etkileyebilir. Bu yumurtlamayı düzenleyen hormonal dengeyi bozabilir ve embriyonun tutunmasını zorlaştırabilir.
Çikolata kisti ile düşük arasındaki ilişki karmaşık bir konudur. Bu ilişkiyi anlamak için şu noktaları göz önünde bulundurmalıyız:
Enflamasyon: Çikolata kistleri rahim dışındaki bölgelerde yara dokusu oluşturabilir ve bu da enflamasyona neden olabilir. Enflamasyon rahim içi ortamı etkileyebilir ve implantasyon (döllenmiş yumurtanın rahim duvarına tutunması) sürecini zorlaştırabilir. Ancak bu her zaman düşüğe yol açacak bir neden değildir.
Yumurtalık Fonksiyonları: Endometriozis yumurtalıkların normal işlevini ve fertiliteyi olumsuz etkileyebilir. İyi bir yumurtalık fonksiyonu sağlıklı bir gebelik için önemlidir. Endometriozis nedeniyle oluşan hormonal değişiklikler düşüklere yol açabilir.
Bağışıklık Sistemi: Endometriozis bağışıklık sisteminin işleyişini etkileyebilir ve bağışıklık sistemi sorunları düşüklere neden olabilir.
İnfertilite ve gebelik sorunları: Endometriozis bazı kadınların gebe kalmakta zorluk yaşamasına neden olabilir.
Düşük yaşayan veya tekrarlayan düşük yaşayan bir kadının endometriozis açısından değerlendirilmesi önemli olabilir ancak her iki durumun da farklı nedenleri ve risk faktörleri vardır. Endometriozis ile ilgili soruları olan kadınlarda hamilelik ile ilgili doğru bilgi ve rehberlik sunmak önemlidir.
Özetle
Çikolata kistleri ile yaşamak zor olabilir ancak etkili tedavi seçenekleri mevcuttur. Çikolata kistiniz olduğundan şüpheleniyorsanız, pelvik ağrı veya kısırlık sorunları gibi şikayetler yaşıyorsanız doktorunuza danışmanız çok önemlidir. Erken teşhis ve kişiselleştirilmiş bir tedavi planı yaşam kalitenizde ve üreme sağlığınızda önemli bir fark yaratabilir.
Çikolata kistlerini yönetmek için en iyi yaklaşımın kişisel durumunuza ve isteklerinize bağlı olduğunu unutmayın, bu nedenle doktorunuzla açık iletişim sizin için doğru tedavi yolunu bulmanın anahtarıdır.
1983 yılında Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun olduktan sonra 1985-1989 yılları arasında Zekai Tahir Burak Kadın Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Kadın Hastalıkları ve Doğum ihtisasımı tamamladım. 1990-1991 yılları arasında Üreme Endokrinolojisi, İnfertilite ve Tüp Bebek konularında İtalya Modena Üniversitesinde 1 yıl süre ile eğitim gördüm.