Doğum Kontrol Hapları Kullanamayanlarda Bir Diğer Seçenek

Doğum kontrol hapları hem östrojen hem de progesteron hormonu içermektedir. Doğum kontrol haplarına bağlı yan etkiler ve risklerin hemen tamamı içerdiği östrojen hormonu ile ilişkilidir. Yan etki ve riskler nedeni ile östrojen kullanamayan kadınlar için sadece progesteron içeren doğum kontrol ilaçları üretilmiştir. Hap dışında progesteron içeren enjeksiyonlar, implantlar ve progesteronlu spiraller de diğer seçeneklerdir.

Gebeliğe Nasıl Engel Olur?

• İçerdiği progesteronun etkisi ile yumurtlamaya engel olur.
• Rahim ağzındaki mukusu kalınlaştırarak spermin geçişini engeller.
• Tüplerde hareketleri azaltır.
• Rahim iç duvarını değiştirerek embryonun yerleşmesine engel olur.

Kimler Kullanabilir?

• Emziren anneler (6. haftadan sonra),
• Düşük veya kürtajlardan hemen sonra,
• Hipertansiyonu olan kadınlar,
• Östrojenin yan etkilerden yakınanlar (migren, bulantı, memelerde hassasiyet),
• 35 yaş üzerinde olan sigara içen kadınlar,
• Geçmişte damar tıkanıklığı (DVT) öyküsü olanlar kullanabilir, damar tıkanıklığı halen mevcutsa kullanılmamalıdır,
• Kolesterol yüksekliği olanlar,
• Kalp kapak hastalığı olanlar,
• Epilepsi hastaları,
• Endometriyozis hastaları,
• Rahim ağzında (servikste) iyi huylu hastalıkları olanlar,
• Memede iyi huylu kist gibi hastalıkları olanlar,
• Myomu olanlar,
• Pelvik enfeksiyonu olanlar,
• Diabet (şeker hastalığı) hastaları,
• Guatr (hipertroidi veya hipotroidi) olanlar,
• Safra kesesi taşları olanlar,
• Anemi, talasemi, orak hücreli anemi hastaları.

Kimler Kullanamaz?

• Gebelik,
• Meme kanseri.

Kullanılmasa Daha İyi Olur?

• Karaciğer tümörleri,
• Ciddi siroz,
• Akut derin venlerde tromboz (tıkanıklık) veya akciğer embolisi,
• Antifosfolipid antikor pozitifliği,
• Koroner damar hastalığı, kalp yetersizliği ve beyin damar hastalığı olan kadınlarda kullanılabilir. Ancak bu hapları kullanırken beyin damar hastalığı veya inme gelişirse kullanılamaz.

Sadece Progesteron İçeren Hapların Doğum Kontrolü Yanında Diğer Yararları

• Adet kanamalarında azalma sağlar, kullananların ’unda hiç adet gelmeyebilir.
• Adet öncesi gerginlik şikayetlerinde azalma olabilir.
• Kullanan kadınların %93’ünde adet sancıları azalır.

Etkinlik

Başarısızlık oranı kusursuz kullanımda % 0.3’ dür. Ancak genel kullanımda bu oran % 8-9’lara yükselir. Emziren kadınlarda ilk yılda başarısızlık oranı % 1 dir. Her gün aynı saatte alınırsa 1 yılın sonunda 1000 kadından sadece 3’ünde gebelik riski vardır. Emzirmeyen kadınlarda ise ilk yılda başarısızlık oranı % 3-10 iken aynı saatte alınırsa 1 yılın sonunda 1000 kadından sadece 9’unda gebelik riski vardır.

Kullanım Şekli

Adet kanamasının ilk 5 günü başlanır. 2 gün ek yöntem kullanmak gereken durumlar:

• Aynı saatte alınması önemlidir, 12 saati geçerse,
• Adet kanamasının ilk 5 günü dışında herhangi bir gün başlanırsa,
• İlaç alımından sonra ilk 3 saatte kusma ve şiddetli ishal olursa.

Bırakıldıktan Sonra Ne Zaman Gebe Kalınabilir?

Gözlemsel çalışmalarda bırakıldıktan sonra doğurganlık şansının hemen başladığı görülmüştür. Bir çalışmada hapı bıraktıktan 17.2 gün sonra yumurtlama oluştuğu, ilk yumurtlamaya kadar geçen minimum sürenin 7 gün olduğu gösterilmiş.

İstenmeyen Etkiler

• Düzensiz kanamalar, basit yumurtalık kistleri, sivilceler ve hormonal yan etkiler görülebilir.
• Düzensiz kanama en sık bırakma nedenidir (-25). Kanama düzensizliğinin nedeni yumurtalık fonksiyonlarının tümüyle baskılanmamasıdır. Yumurta büyüme ve gerileme dönemleri düzensiz ve öngörülemeyen kanama ve lekelenmelere yol açar.
• Yumurtlamanın yetersiz baskılanması %20 kadında yumurtalık kistlerinin gelişmesine neden olur, bu kistler genellikle kendiliğinden kaybolurlar. Lekelenme ilk ayda % 12 kadında görülürken bu oran 18. ayda % 3’e düşer. Genel olarak kadınların %20’si adet görmez, %40’ı nda adetler düzenlidir, %40’ında ise kanama düzensizlikleri görülür.
• Baş ağrısı, şişkinlik, akne ve memelerde hassasiyet gibi hormonal yan etkiler daha seyrek görülür. Kilo artışı bildirilmekle birlikte kilo artışı arasında nedensel bir ilişki kanıtlanamamıştır.
• Doğum kontrolünü sağlayan dozlar önemli sağlık riski oluşturmazlar. Venöz tromboemboli, kalp krizi, inme ve meme kanseri riskinde artış görülmemiştir.
• Kalp hastalığı, beyin damar hastalığı, venöz tromboembolik hastalıklar, hipertansiyon gibi bilinen veya bunların riskini taşıyan ve diğer östrojenlerin kullanılamadığı durumlarda uygun bir seçenek olabilir.

Sonuç Olarak

• Sadece progesteron içeren doğum kontrol hapları östrojen içeren ilaçların sağlık nedenleri ile kullanılamadığı kadınlar için iyi bir seçenektir. İçeriğindeki progesteron hormonunun dozu östrojen içeren klasik doğum kontrol haplarındaki progesteron hormonunun dozlarına göre daha düşüktür.
• Venöz tromboz (damarda pıhtı) riski yüksek hastalarda da kullanılabilir.
• Yumurtlamayı östrojen içeren doğum kontrol hapları kadar baskılar, ayrıca rahim ağzındaki mukus ve endometriumda (rahim iç duvarındaki) yaptığı değişiklikler ile de ek koruma sağlar.
• Emziren veya ileri yaş kadınlarda başarısızlık oranı genç ve doğurganlığı fazla olan kadınlara göre daha düşüktür. Her gün aynı saate alınması gerekir, süre 12 saatten fazla ise veya herhangi bir gün içilmesi unutulursa 2 gün ek yöntem kullanmak gerekir.
• Düzensiz adet kanamaları ilacı bırakmanın en sık nedenidir.
• Lipit ve karbonhidrat metabolizması üzerine belirgin bir etkisi yoktur.