Tüp bebek tedavisi yumurtalıkların hormon iğneleri ile uyarılması, yumurta toplama, mikroenjeksiyon/ICSI ve embriyo transferi aşamalarını kapsar.
Tüp bebek tedavisi ile hamile kalmak isteyen birçok çiftin tedaviden beklentileri oldukça yüksektir, düşük başarı oranları kabul edilemez. Ancak sağlıklı, 30 yaşındaki bir kadın için doğal yollardan gebe kalabilme şansı bir ayda sadece %20 kadardır, yani çocuk isteği olan, korunmayan 5 kadından sadece biri bir ayın sonunda hamile kalabilir.
Doğal yollardan gebelik şansı aylar geçtikçe her denemede artmakta ve altıncı ayın sonunda %75'e ulaşmaktadır. Bununla birlikte, bebek isteği olan ancak doğal yollardan gebe kalamayan çiftlerde tüp bebek en yüksek gebelik şansını sunan tedavidir.
Bu yazımızda tüp bebek başarı oranı, tüp bebek başarı şansı, nedir, neye bağlıdır? bu konulardan bahsedeceğim.
Amerika Birleşik Devletleri’nde tüm tüp bebek merkezlerinin sonuçları SART (Society For Assissted Reproductive Technology) sisteminde toplanmakta ve bu sonuçlar yıllık yayınlanarak tüm dünyanın bilgisine sunulmaktadır. SART verilerine göre yumurta toplama işlemi başına canlı doğum oranlarıen son 2019 yılında açıklanmıştır (Tablo).
Yumurta Toplamabaşına Doğum (Donmuş Embryolar Dahil Tüm transferler) | Yumurta Toplama Başına Doğum (İlk Transfer) | |
---|---|---|
Kadının Yaşı | Yüzde | Yüzde |
<35 | 54.8% | 38.4% |
35 to 37 | 42.9% | 29.3% |
38 to 40 | 29.7% | 19.4% |
41 to 42 | 14.9% | 9.9% |
>42 | 4.4% | 3.1% |
SART verilerine göre 35 yaş altındaki kadınlarda ilk tüp bebek tedavisi ile hamile kalma şansı %54.8 (dondurulmuş embryo transferleri de dahil) iken bu şans 41-42 yaşındaki kadınlarda %14.9’ dan azdır. Üç tam tüp bebek tedavisinin kümülatif etkisi ile gebelik şansı daha artar. Bu nedenle 40 yaşın altındaki kadınlarda hem en uygun maliyethem de başarılı klinik sonuçlar elde edilebilmesi amacı ile 3 tüp bebek tedavisi önerilir.
Ancak tüp bebekte başarı şansı her yaş grubunda doktorun deneyimi ve gelişen teknikler ilegiderek artmaktadır.
Tüp bebek tedavisinin hamilelikle sonuçlanma olasılığı, kısırlığın nedeni, tüp bebek tedavisini nerede yaptırdığınız ve yaşınız dahil olmak üzere bir dizi faktörlere bağlıdır.
Genel istatistikler size tüp bebek başarısı hakkında bir fikir verebilir, ancak doktorunuz kişiselleştirilmiş faktörlerinizideğerlendirerek bireysel şansınızı ne olduğunu daha iyi belirler.
Tüp Bebekte Yüksek Başarı Nasıl Sağlanır? ▶
Neden tüp bebek tedavisi gerektiği:
Kadına ait kişisel faktörler:
Daha önce kaç kez tüp bebek tedavisi denediniz? (gebelikle sonuçlanmasa da tüm tedavi süreçleri). Daha önce doğum ve düşük yaşadınız mı? gibi sorular sorulacaktır.
Kadının yaşı tüp bebek başarısını belirleyen önemli bir faktördür. Kadın yaşı ne kadar gençse, özellikle 35 yaşın altında tüp bebek başarı oranı o kadar iyidir. Yaşlandıkça, yumurtalıkların yumurtalık uyarıcı hormonlara yanıt verme şansı azalır ve bu da daha az sayıda yumurta anlamına gelir.
Yumurta kaliteside yaşla birlikte bozulur, iyi kalitede olmayan yumurta sonucu gelişen bozuk embryonun rahim duvarına tutunma şansı düşüktür ve daha düşük gebelik şansı ile sonuçlanır.
Yumurtalık rezervi ne kadar iyi olursa (yumurtalıklarınızda kalan yüksek kaliteli döllenebilir yumurta sayısı) tüp bebek başarı şansı o kadar yüksek olur.
Yumurtalıkların Tembel Olması Hamileliğe Engel midir? ▶
Fallop tüpleri ne kadar sağlıklı ise tüp bebek başarı şansı o kadar daha yüksektir. Bir veya iki fallop tüpü sıvı dolu ve tüp tıkanıklığı olan kadınlar (hidrosalpinks olarak adlandırılır) hidrosalpinksi olmayan tüp bebek hastalarına göre yarıdan daha az gebelik şansına sahiptirler. Ayrıca düşük riskleri daha fazladır. Sadece bir tüp etkilense bile, bu tüpten gelen tüp sıvısı rahimde birikerek embriyoların implantasyonunu yani rahim duvarına tutunmasını engelleyebilir veya embriyo için toksik olabilir.
Tüp bebek uygulamasından önce salpenjektomi adı verilen basit bir prosedür olan tüplerin cerrahi olarak çıkartılması veya bağlanması tüp bebek başarı şansını artırabilir.
Sağlıklı yaşam tarzı daha az olduğunda (sigara içme, obezite veya zayıflık, stress) tüp bebek başarı şansı azalır.
Kilonun fazla olması ve insülin direnci tüp bebek tedavisinde hamile kalma şansını azalttığı gibi gebelik sırasında anne adayı ve bebeğin sağlığını olumsuz etkileyip gebeliğin ve doğumun zor geçmesine neden olabilir. Kilo vererek ideal kiloya ulaşılması ve gerekiyorsa insulin direncini azaltan şeker hastalığı ilaçları kullanılması gebelik şansı artırılabilir
Tüp bebek tedavisinde D vitamini gebe kalma şansını artırır. D vitamini eksikliğinin besinlerle ve ilaçla desteklenmesi aynı zamanda kemik sağlığı, sağlıklı gebelik geçirilmesi ve kronik hastalıkların riskinin azaltılması yönünde faydalı olur.
Spermlerin hareketsiz olması, ileri derece şekil bozuklukları veya azospermi dediğimiz menide sperm olmaması durumları tüp bebek tedavisinde başarıyı olumsuz etkileyebilecek faktörlerdendir.
Spermlerde ileri düzey bozukluk olduğunda laboratuvarda kullanılan farklı teknikler ile sorun giderilmeye çalışılabilir ve sağlıklı spermler seçilebilir.
Tüp bebek tedavisinin en önemli aşamalarından biri olan embriyo transferi sonrasında sağlıklı yaşam, sağlıklı beslenme, stresten uzak durma, doktorunuzun verdiği tedavileri eksizsiz yerine getirme gibi konulara dikkat edilmesi tüp bebek başarısı şansını artıracaktır.
Tüp bebek tedavisi denemlerinin bir veya daha fazlasının başarısız olması çiftler için çok üzücü, yıkıcı ve sinir bozucudur.
Başarısız bir tüp bebek tedavisinin en yaygın nedenlerinden biri düşük embriyo kalitesidir. Kusurlu ve bozuk embriyolar rahime transfer edildikten sonra tutunamazlar. Bazı embriyolar laboratuvarda sağlıklı görünseler de hayatta kalmamalarına ve rahim duvarına tutunmalarına engel olan kromozomal bozukluklara sahip olabilirler. Bu durumda kadın ve erkekte genetik problemler veya düşük yumurta/sperm kalitesine neden olabilecek faktörler, yaşam biçimi, sigara, toksik maddeler gibi problemler araştırılır.
Bazen de iyi kalitede embryolar transfer edilmesine rağmen gebelik elde edilemeyebilir. 3 ayrı denemede iyi kaliteli embriyoların transferine rağmen gebelik sağlanamazsa tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı olarak kabul edilir.
Tekrar tüp bebek tedavisine başlamadan önce başarısızlık sebeplerinin araştırılması gerekir. Sorunun ne olduğu tespit edilip düzeltildikten sonra tüp bebek tedavisi uygulanmalıdır.